نویسنده : عباسعلی اقدامی | نظرات (0)
انسان در طول تاریخ پس از شناخت مالکیت و لمس حس انحصارطلبی، در پی آن بود که چگونه دیگران را برای خوردن بیشتر یا زندگی بهتر، تحت تسلط خود درآورد. چگونگی این پدیده، در هر دوران تعریف خاص خود را دارد. انواع سلاح‌های تهاجمی و راه‌های پیروزی و غلبه بر دیگران، از پرتاب اشیاء گرفته تا سلاح‌های محترقه تجربه شد. تا روزی که کارهای رزمی تن به تن و فنون گلاویز شدن، شمشیرزنی، شیوه‌های تهاجمی و دفاعی ابداع شد (بکس – کشتی کچ – یاوارا – جودو – کاراته – کونگ‌فو و ...) اما با روی کار آمدن سلاح گرم و جنگ‌افزارهای مدرن، این پدیده‌ها کم رنگ شد و دست‌اندرکاران آن سرد شدند و خیلی از مناطق پررونق از جمله شرق آسیا، از تکاپو افتاد. دست‌اندرکاران باهوش و البته توانمند این علوم رزمی برآن شدند تا نام ورزش به این رشته‌ها بیافزایند و آموزش‌ها را به گونه‌ای سیستماتیک و صلح‌آمیز و کلاسه‌بندی شده درآورند و مردم، به ویژه جوانان سرزمین خود را به آموختن و مسابقه دادن فراخواندند.
رزمی‌کاران می‌دانند که هر رشته‌ای یک بنیانگذار دارد که او بسیار محترم است. این بنیانگذاران در واقع زحمت طاقت‌فرسایی کشیدند تا بتوانند سبکی را در دولت‌های محلی به ثبت برسانند و در ادامه شاگردان آنها تکنیک‌های آن سبک را به تکامل رسانند. هم‌اکنون نیز این روند توسط اساتید رشته‌ها ادامه دارد و همچنان احترام مؤسس و بنیانگذار بر همه آیندگان واجب و ضروری است.
جودو (راه و روش ملایم) نیز توسط استاد جیگارو کانو که خود متخصص در رشته یاوارا بود، از این رشته گرفته شد و سال‌ها طول کشید تا استاد کانو بتواند آنرا به شکل تقریباً امروزی تنظیم و طبقه‌بندی نماید و سبکی نو خلق کند که البته تا کنون قابل تغییر و ویرایش نبوده (به جز تغییرات جزئی توسط شاگردان آن استاد). آقای کانو طی چندین سال جودو را کاتا بندی نمود و آنرا متناسب با فیزیک بدن انسان تدوین نمود. هدف جیگارو کانو چیزی نبود جز بهبود نوع بشر؛ همچنین او کودوکان را ایجاد کرد تا مرکز مطالعه روش باشد که این نکته در قلب فلسفه وجودی کودوکان نهفته است و این اندکی از بسیار است.
سخنی با مربیان
ما نیز پیرو همین موضوع، باید با جودو خلوت کنیم و عمیقاً به رموزات آن بیاندیشیم، همراه با تمرین مطالعه و تجزیه تحلیل کنیم تا از ورزش رزمی جودو تنها نام رزمی‌کار را یدک نکشیم و با ارتقا درجه کمربند (؟)، دانش ورزشی و همچنین منش پهلوانی نیز در وجود ما رشد کند. شروع آموزش جودو برای مبتدیان، بخصوص نونهالان و جوانان، مهم‌ترین زیر بنایی است که مربی باید بداند چگونه استعدادهای نهفته هر ورزشکار را شکوفا کرده و از آن بهره برداری نماید. در راستای این افق دید و این سیاست گزاری تعلیمی، مربی باید بر استراتژی و تاکتیک‌های مربی‌گری مشرف و مسلط باشد تا بتواند به هنرجویان نیز آموزش دهد(مانند علم تمرین، اصول و مبانی، سنجش و اندازه‌گیری). مربی باید متأهل و دارای فرزند باشد تا بتواند احساسات پدرانه (یا مادرانه) را چاشنی اخلاق جدی مربی‌گری نموده و اشتیاق هنرجو را هر چه بیشتر برانگیخته نماید. همچنین مربی باید فیزیولوژی ورزشی بدن، بازگشت به حالت اولیه، خستگی و انقباض عضلات، زمان و میزان ترشح اسیدها و هورمون‌ها را مطالعه نموده باشد. مربی باید در هنگامه‌های گوناگون ظرفیت اکسیژن در ریه‌ها و توان شدت و ضعف قلب و توان این دو عضو مهم را بداند و دوره کامل کمک‌های اولیه را گذرانده باشد و مبانی ورزش اعم از هوازی و بی‌هوازی و ... را بداند. یک مربی باید بر روان‌شناسی ورزشی، ارتباطات انسانی و جامعه شناسی، چهره شناسی، هنر استعدادیابی، اصول و مبانی، ژنتیک قومیت‌ها و اقلیمهای گوناگون کشور مشرف باشد. مقدمات جودو از جمله دفاع‌ها (اوکمی‌ها) اوچی‌کومی و راه‌های ورود به 65 تکنیک، پایه‌های نه‌وازا مانند نرمش‌ها، فرارها، بدل‌ها و رموزات جاگیری اعضای بدن هنگام اجرای تکنیک، جزء لاینفک دانسته‌های یک مربی است. مربی باید به این درک رسیده باشد که جودو، پدیده‌ای ورای دفاع و تهاجم است و یک تئوری برای بهبود حیات بشر می‌باشد.
هنرجو پس از سپری نمودن حدود بیست جلسه کامل در کلاس و آماده شدن فکر و جسم و فراگیری دفاع‌های کامل اوکمی‌های گوناگون و بدن سازی لازم، اولین پرتاب را تجربه کند. در غیر این صورت جودوکار دچار ترس از پرتاب می‌شود و دیگر بازسازی این موضوع ممکن نیست. مربی باید آموزش را ابتدا از تند شروع کرده و سپس به صورت کند دنبال کند (البته نه بر روی مبتدیان). مربی باید با ابتکاراتی همچون استفاده از فیلم و اسلاید، تعریف و توضیح، بازدید از دیگر کلاس‌ها، دعوت قهرمانان، تشویق و اعطای هدیه، ارتباط روحی با هنرجویان و ایجاد رابطه با خانواده‌های آنها موجبات علاقمندی هنرجو را فراهم نماید.
آفت های جودو
غیبت، دروغ، گزافه‌گویی، تحقیر، شوخی‌های ناروا، هدر دادن وقت، کینه و کدورت، مضحکه کردن، کنایه، خنده بی موقع، تنبیه جسمی، تأخیر و ترک زودهنگام کلاس، نامرتب بودن وضعیت ظاهری و عدم رعایت بهداشت و نظافت، همراه داشتن وسایل غیرضروری در کلاس، ضبط و اشاعه فیلم بدون اجازه، روایت مجهول، شایعه پراکنی و ... هرگز زیبنده یک هنرجو نیست و چهره ی زیبای ورزش جودو را مکدر می نماید؛ که البته مربی باید در همه ی زمینه ها الگو باشد. همچنین اعتقادات دینی و مذهبی از اصول لاینفک اخلاقی یک مربی و هنرجو است که بازدارنده انسان از انحرافات گوناگون است.
بحث قهرمان سالاری، از دیر باز مورد نقد اساتید کهنه کار بوده است و به عنوان آفتی تخریب‌گر، چه برای قهرمانان و چه برای رزمی‌کاران عادی به شمار می‌آید. قهرمان‌سالاری عبارت است از بها دادن بی‌رویه و بیش از اندازه به جودوکار قهرمان و در نتیجه کم‌رنگ شدن ورزشکاری که به هر دلیل نتوانسته مدال کسب کند و این پیامدی جز غرور و تکبر برای فرد مدال آور و نومیدی و سرخوردگی برای فرد مغلوب نخواهد داشت؛ پس نه تنها آن غرور از قهرمانی و مدال‌آوری مجدد جلوگیری می‌کند که این سرخوردگی و یأس نیز ممکن است یک استعداد نشکفته را کور نماید. لذا میانه روی و رعایت اعتدال در برخورد با هنرجو اکیداً توصیه می‌شود. همچنین قهرمانان عزیز نیز باید واقف باشند که هنوز اول راه هستند و رمز ماندگاری، تواضع و فروتنی بیشتر و اطاعت از بزرگترها و مربیان است.
طبقه بندی تقریبی اجزاء فنون جودو؛ 119 اجرا در 12 گروه:
1- گاکه‌ها، گروه استقامتی 8 مورد؛ عبارتند از:
کاوازوگاکه – یوکوگاکه – کوسوتوگاکه – اوچی‌گاکه – نیدان‌کوسوتوگاکه – کوچی‌گاکه – اسوتوگاکه – او اوچی‌گاکه
2- گایشی‌ها، گروه بدل‌ها (دبانا) 14 مورد عبارتند از:
سومی‌گایش – هیکی‌کومی‌گایش – تاواراگایش – او اوچی‌گایش – اسوتوگایش – تسوبامی‌گایش – اوبی‌توری‌گایش – اوده‌گایش – کی‌بیتسوگایش – کو اوچی‌گایش – هانه‌گوشی‌گایش – هارای‌گوشی‌گایش – اوچی‌ماتاگایش – اوچی‌ماتا‌اس‌گایش
3- ماکی‌کومی‌ها، گروه پیچیدن‌ها 7 مورد؛ عبارتند از:
هارای‌ماکی‌کومی – سوتوماکی‌کومی – هانای‌ماکی‌کومی – اوچی‌ماکی‌کومی – اسوتوماکی‌کومی – اوچی‌ماتاماکی‌کومی – کواوچی‌ماکی‌کومی
4- گوروماها، گروه چرخشی‌ها 8 مورد؛ عبارتند از:
یوکوگوروما – اسوتوگوروما – آشی‌گوروما – هیزاگوروما – اوگوروما – کوشی‌گوروما – کاتاگوروما – ته‌گوروما
5- اوتوشی‌ها، گروه کششی‌ها 11 مورد؛ عبارتند از:
کواوچی‌کی‌اوتوشی – سه‌اوی‌اوتوشی – اوبی‌اوتوشی – اسوتواتوشی – یوکواتوشی – سومی‌اوتوشی (کوکی‌ناگه)- نانی‌اوتوشی – اوکی‌اوتوشی – تای‌اوتوشی – کان‌سکی‌اوتوشی – موروته‌سئوی‌توشی
6- ناگه‌ها، گروه پرتاب بالا 9 مورد؛ عبارتند از:
کاتاسئوناگه – اوراناگه – سوکوئی‌ناگه – ایپن‌سئوی‌ناگه – تومای‌ناگه – موروته‌سئوی‌ناگه (توبی‌کومی) – کوبی‌ناگه – کوشی‌ناگه – اری‌سئوی‌ناگه
7- گاری‌ها، گروه قلاب‌ها 6 مورد؛ عبارتند از:
اوچی‌گاری – کو اوچی‌گاری – کوسوتوگاری – اوسوتوگاری – موروته‌گاری – نیدان‌اسوتوگاری
8- گوشی‌ها، گروه اطراف و وسط 10 مورد؛ عبارتند از:
تسوری‌کومی‌گوشی– اوگوشی – هارای‌گوشی – هانای‌گوشی – تسوری‌گوشی – اوکی‌گوشی – اوشیروگوشی- اوتسوری‌گوشی – کوتسوری‌گوشی – سوده‌تسوری‌کومی‌گوشی
9- آشی‌ها و غیره، گروه جارو کردن و غیره 15 مورد؛ عبارتند از:
هارای‌تسوری‌کومی‌آشی – آکوری‌آشی‌هارای – ساسایی‌تسوری‌کومی‌آشی – اوکی‌وازا – کانی‌باسامه – اوچی‌ماتا- ده‌آشی‌هارای – یوکوواکاره – یاماآراشی – ساسایی‌آکوری‌آشی‌هارای– نیدان‌بیکی- ماواری‌کومی – آشی‌موچی – داکی‌آگه – داکی‌واکاره
کاتامه‌وازا شامل 31 مورد است:
10- اوسایکمی‌ها 10 مورد: هان‌کساگاتامه – کوزورکساگاتامه – کاتاگاتامه – کامی‌شی‌هوگاتامه – کوزورکامی‌شی‌هوگاتامه – یوکوشی‌هوگاتامه – ناتی‌شی‌هوگاتامه – ماکوراکساگاتامه – اوشیروکساگاتامه – کوزوره‌تاتی‌شی‌هوگاتامه
11- شیمه‌ها 11 مورد: نامی‌جیوجی‌جیمه – گیاکوجیوجی‌جیمه – کاتاجیوجی‌جیمه – هاداکاجیمه – اکوری‌اری‌جیمه- کاتاهاجیمه – سودگوروماجیمه – کاتاته‌جیمه – ریوته‌جیمه – تسوکی‌کومی‌جیمه – سانکاکوجیمه
12- کانستس‌ها 10 مورد: اوده‌گارامه – اوده‌هیشیگی‌جوجی‌گاتامه – اوده‌هیشیگی‌اوده‌گاتامه – اوده‌هیشیگی‌هیزاگاتامه – اوده‌هیشیگی‌واکی‌گاتامه – اوده‌هیشیگی‌هاراگاتامه – اوده‌هیشیگی‌آشی‌گارامه – اوده‌هیشیگی‌ته‌گاتامه – اوده‌هیشیگی‌سانکاکوگاتامه – آشی‌گارامه
در آستانه 76 سالگی